Een theorie over het ontstaan van de plaatsnaam
WERKGEBIEDEN > TOPONYMIE
De plaatsnaam Reusel
De naam Reusel wordt voor het eerst vermeld in 1173 en wordt dan geschreven als Rosolo. In het verleden zijn er verschillende verklaringen voor deze naam voorgesteld, die we hier niet allemaal herhalen. Zonder dat er absolute zekerheid is, kunnen we aannemen dat de oorspronkelijke betekenis misschien geweest is: het ruisende bos. In de eerste uitgave van de HWR 'Reuzel ligt midden in 't vèèreke' is hier uitgebreid over geschreven.
De oudste naam van het riviertje de Reusel: een theorie
Door de autochtone Reuselnaren wordt het bekende riviertje dat in de Kruisstraat in Reusel ontsprong DE STROOM genoemd. Dit is zeker geen oude benaming. Ook de benaming DE REUSEL wordt bij mijn weten pas in de negentiende eeuw voor het eerst gebruikt als riviernaam. Toch zal het riviertje dat zeer zeker bij het ontstaan van Reusel een belangrijke rol gespeeld heeft, een naam gehad hebben. Maar voor zover bekend is een oude naam voor dit riviertje nooit in archieven aangetroffen.
Vandaar de volgende theorie. Het is een vaak voorkomend verschijnsel dat percelen grond die aan een riviertje liggen de naam van dat riviertje overnemen. In Reusel is dat bijv. het geval bij de vele rijtnamen die we kennen. Ligt er aan ons riviertje een perceelsnaam die er uitziet als een riviernaam en zijn naam dus gekregen heeft van het riviertje? Dat is inderdaad het geval.
Het betreft de volgende akkernamen: de glaope, de aachterste glaope, de vurste glaop, Finke glaop. In 1571 komt deze naam voor als het gelaepe.
Waarschijnlijk is deze naam opgebouwd uit het element gel en aepe. Dit aepe kan bijna niets anders zijn dan het germaanse apa 'rivier'. Over het eerste deel gel is weinig met zekerheid te zeggen. Het zou de kleurnaam geel kunnen zijn (dan zou de oorspronkelijke betekenis gele rivier, d.w.z. een rivier die over geel zand stroomt, zijn). Maar het kan ook het element zijn dat we in gal(m) en gal(lepert) aantreffen. Dan zouden we als betekenis aan moeten nemen: de zingende rivier. Romantischer kan bijna niet.
De theorie luidt dus: de vroegere naam van (een gedeelte van) het riviertje DE REUSEL was GELAEPE. En over de betekenis van deze naam zou je kunnen twisten.