Slag om Reusel centrum
ACTIVITEITEN
Slag om Reusel centrum
Tot half september 1944 leek de oorlog in Reusel relatief rustig te verlopen, zonder militair geweld.
Wat de bevrijding van Reusel betreft kwam dit helemaal anders te liggen. De landing van geallieerde troepen op 6 juni 1944 in Normandië betekende hoop voor de toekomst. Het besef groeide dat de bevrijding niet zonder slag of stoot zou gaan verlopen. Het effect van oorlogsdreiging werd merkbaar, want dagelijks trokken legerauto’s met Duitse soldaten op de vlucht door het dorp. De kwaliteit van het Duitse leger was sterk achteruitgelopen en stilaan namen ze alles mee wat rijden kon: karren, wagens en fietsen. Het Duits leger leek uitgeblust. De bouw van schuilkelders werd aangepakt door de Reuselse bevolking en voedselvoorraden kregen extra aandacht. In spanning werd afgewacht wat de bevrijding brengen zou. In de verte waren de gevechten bij het kanaal goed te horen. Vermoeide Duitse frontsoldaten kwamen Reusel binnen en namen schoollokalen in beslag voor inkwartiering. Op 17 sept 1944 startte de operatie Market Garden en werd het geweldig druk in het luchtruim boven Reusel, met zwermen vliegtuigen, met of zonder zweefvliegtuigen erachter. De geallieerde troepen vlogen boven Nederlandse bodem. De bevrijding van Reusel zou niet lang meer kunnen duren, niets is echter minder waar. Vanwege de strategische ligging wilden de Duitsers niet zonder meer Reusel prijsgeven. Onder dwang moesten honderden Reuselse mannen loopgraven maken en barricades opwerpen. Kanonnen werden ingezet en het dorp werd in staat van verdediging gebracht. Een helse strijd stond te wachten.
Militaire strategie
Maandag 25 september/dinsdag 26 september 1944.
Inmiddels liep er een frontlijn van Oirschot naar Reusel, de 53rd.Welch Division zat volledig klem. In Reusel bood in het bijzonder het I/Grenadier-Regiment 937 hardnekkig verzet. Reusel bekleedde immers een sleutelpositie in deze frontlijn; als Reusel viel zou de weg van Hilvarenbeek naar Tilburg vrijkomen en het hele front van de 245e Infanterie-Division zou dan ineenstorten.
Situatie Slag om Reusel september 1944
In de vroege ochtend van dinsdag 26 september 1944 viel het 6th. Battalion The Royal Welch Fusiliers Reusel aan vanuit het zuiden, terwijl gelijktijdig het 4th. Battalion The Welch Regiment vanuit noordoostelijke richting kwam. Op een gegeven moment waren beide bataljons nog maar 600 meter van elkaar verwijderd. De leidinggevende “B” company van het 4th. Battalion The Welch Regiment trok rond de dorpskern van Reusel, komende uit richting Rouwenbogt, om uiteindelijk de weg van Reusel naar Arendonk (Turnhout) af te snijden. De Duitsers in Reusel zaten nu feitelijk in de val, het leek een kwestie van enkele uren alvorens de strijd gestreden zou zijn. Ongeveer om 13:00u was de kloof tussen beide bataljons gereduceerd tot +/- 200 meter, maar het 4th. Battalion The Welch Regiment en het 6th. Battalion The Royal Welch Fusiliers konden nog steeds geen contact tot stand brengen, omdat een groot aantal huizen in brand stond, waardoor het zicht uiterst beperkt was: op sommige momenten was er helemaal geen zicht. Toen gebeurde het ongelooflijke, Reusel leek in Britse handen te zijn, maar er kwam van Duitse zijde een tegenaanval. Versterkingen waren aangekomen om de Duitse verdedigers te helpen.
Terwijl zware huis-aan-huis en man-tegen-man gevechten plaatsvonden schuilden honderden angstige burgers, die beschutting zochten, in de kelders.
Zo ook dorpsbewoner Pater A. Wouters die beschreef:
“Tijdens beschietingen komt iemand zeggen dat het Zusterklooster op een hoek aan het branden is. Terwijl het granaten regent moeten we in allerijl de vlucht nemen uit het brandende klooster. Het wordt een vlucht om nooit te vergeten. De vluchtpartij gaat door de kloostertuin vol granaattrechters. Granaten en mitrailleurkogels fluiten over ons heen. Reusel centrum lijkt één grote vuurzee. De vlammen slaan huizenhoog boven het klooster uit, daken vallen in, en onophoudelijk donderen de granaten in die vuurpoel. Men krijgt het idee dat er van ons dorp geen steen meer heel zal blijven. Zo gauw je een granaat hoort fluiten : plat op de grond. Dan weer vooruit, richting het zuiden, richting de vrijheid. Reusel veranderde in een inferno door al die beschietingen.”
Pater A. Wouters
De getuigenis benadrukt de intensiteit van de beschietingen. Daarnaast vertelt dit verhaal van de pater en vele andere getuigen hoe het dorp in korte tijd in een rokende, zwartgeblakerde ruïne veranderde.
Zeker 21 burgers en naar schatting enkele honderden militairen, zowel aan de kant van de geallieerden als van de Duitsers, vonden de dood bij de bevrijding van Reusel. De dorpskern werd compleet verwoest. Het nonnenklooster brandde af en de kerk raakte zwaar gehavend. De hevige strijd duurde bijna twee weken.
Beschadigde panden in het centrum van Reusel - 1944
Aanleiding
De strategische ligging van het dorp Reusel was aanleiding tot de confrontatie van bezetters en bevrijders. Vanuit België terugtrekkende Duitse troepen wilden een vluchtroute in stand houden richting het noorden.
17 september 1944 was operatie Market Garden begonnen. Dat was een geallieerd offensief gericht tegen nazi-Duitsland met als doel strategische bruggen over de rivieren Maas, Waal en Rijn te veroveren. Vanuit Lommel richting Nijmegen trokken, via een corridor, de geallieerden strijdend noordwaarts. Reusel viel buiten deze landstrook waarvan de flanken moesten worden verdedigd tegen mogelijk aanvallende Duitsers. In die jaren bevonden zich in Reusel een aantal grote kloostergebouwen en een hoge kerktorenspits die voor de Duitsers dienstdeden als verdedigingsmiddel. Vanuit deze posten kon men toen nog de rondom liggende velden goed overzien. De weg naar Tilburg wilden ze in stand houden voor de terugtrekkende troepen en werd daarom fanatiek verdedigd. In de Kempen liepen de Schotse en Welsh divisie al dagen op tegen hevig Duits verzet. In Reusel-dorp braken daardoor uiteindelijk zware huis-aan-huis-gevechten uit. Er kwamen Duitse versterkingen, Fallschirmjäger. Luchtsteun van de RAF werd eerder afgewezen omdat de strijdende partijen te dicht op elkaar zaten. Tot in de kerk woedde een ongehoord gemene strijd op leven en dood. Geallieerde vliegtuigen vuurden vanuit de lucht tientallen raketten die landden in en op gebouwen, terwijl burgers schuilden in de kelders. Uiteindelijk werd Reusel verlaten door de Duitsers in de nacht van 2 op 3 oktober 1944 en trokken ze richting Hilvarenbeek. Het dorp was bevrijd en werd later door overlevende Welshmen omschreven als een 'mini-Stalingrad'. Voor honderden soldaten eindigde hier het jonge leven.
De Reuselse kerk voor de oorlog De gehavende kerk na de aanval
Bevrijdingsdag Reusel 3 okt 1944
De bevrijding van Reusel was een uiterst sober gebeuren. Zoals elders op vele plaatsen juichende burgers de geallieerde soldaten verwelkomden, vormde de aanblik van het dorp geen aanleiding om een groots feest op touw te zetten. Ook voor de Britse troepen was de intocht bepaald geen vreugdevolle gebeurtenis, gezien de grote verliezen. De verwoestingen waren zo enorm dat het zwaar geschonden dorp nauwelijks herkenbaar was. Geleidelijk keerden de gevluchte dorpelingen terug naar hun vertrouwde Reusel, waar menigeen met tranen in de ogen het dorpsbeeld terugzag. Elektriciteitsdraden hingen verward over de straten, kadavers van koeien en varkens lagen langs de wegen, welke waren bezaaid met glasscherven en puin. Bominslagen hadden kuilen gemaakt en overal trof men restanten van munitie. Majestueuze gebouwen waren veranderd in zwartgeblakerde ruïnes. De schade was enorm, dat was duidelijk. Het aantal burgerslachtoffers was -relatief gezien- vrij beperkt gebleven alhoewel er, na de bevrijding, aangelegde landmijnen helaas nog slachtoffers eisten. Ook de overvliegende bommen (V1 en V2) bezorgden de bevolking erg veel schrik maar eisten verder geen slachtoffers. Enkele van deze Duitse raketwapens vielen onbedoeld alsnog in Reusel. Noordelijk Nederland was nog altijd bezet gebied en Engeland werd vanaf het vasteland bestookt met dit verschrikkelijk Duits raketwapen. De wederopbouw van het verminkte Reusel zou nog tot eind jaren ‘50 duren.
Littekens van bange dagen zijn echter op diverse plekken blijvend zichtbaar.
Verwoestingen in het centrum van Reusel
Schoolstraat oktober 1944