informatie over Litteken 6a
ACTIVITEITEN
Burgerslachtoffers Tweede Wereldoorlog Reusel-De Mierden.
Bijna twee weken lang van 22 september tot 3 oktober 1944 is Reusel het middelpunt geweest van een felle strijd tussen de Duitsers en de Geallieerden. Het gevolg was een volledig verwoest centrum, vele doden en gewonden en een massale vlucht van de bevolking naar kelders en zelf gebouwde, primitieve schuilkelders en opvangcentra elders in de regio. Verhalen van ouderen en enkele dagboeken getuigen daar nog steeds van. Reusel lag aan de rand van Operatie Market Garden en het bezit daarvan was voor zowel voor de Duitsers als de Geallieerden van groot belang: voor de Duitsers, omdat zij een veilige terugtocht via Tilburg naar het noorden wilden openhouden en voor de Geallieerden, omdat zij niet aangevallen wilden worden door uit het zuiden en westen terugtrekkende Duitsers.
Vandaar dat vanaf 22 september 1944 de Duitsers Reusel ombouwden tot een vesting. Op verschillende plaatsen in het dorp werden barricades opgeworpen, landmijnen werden op strategische plekken geplaatst, schuttersputten werden gegraven, observatieposten werden bemand. Bij deze activiteiten werd de Reuselse bevolking gedwongen ingeschakeld.
Behalve een groot aantal gesneuvelde soldaten waren er ook onder de bevolking slachtoffers te betreuren bij deze Slag om Reusel, zoals de strijd genoemd werd in de diverse binnen- en buitenlandse media.
We geven hier een overzicht van die slachtoffers uit onze gemeente, die direct of indirect door het oorlogsgeweld om het leven zijn gekomen. Het zijn er in totaal 21. We doen dat op een speciale manier door alle slachtoffers een gezicht en een verhaal te geven.
In chronologische volgorde van overlijden volgen hieronder de 21 burgerslachtoffers ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog in Reusel-De Mierden.
1. Sjef Lavrijsen 14-07-1940 38 jaar
2. Isabella Huijbregts-Bel 06-12-1942 48 jaar
3. Jef Peters 20-11-1943 23 jaar
4. Toon van den Borne 22-09-1944 36 jaar
5. Simon Lavrijsen 22-09-1944 12 jaar
6. Lydie Schuit 22-09-1944 10 jaar
7. Anneke Schuit 22-09-1944 2 jaar
8. Wim van Limpt 24-09-1944 8 jaar
9. Tinus Hendrikx 25-09-1944 67 jaar
10. Piet Vosters 26-09-1944 13 jaar
11. Louis Jansen 26-09-1944 31 jaar
12. Jan Jonkers 30-09-1944 23 jaar
13. Maria van der Heijden 30-09-1944 76 jaar
14. Christ Dirkx 02-10-1944 20 jaar
15. Cato Beerens-van Eekert 03-10-1944 34 jaar
16. Jan Lavrijsen 09-10-1944 6 jaar
17. Jan Legius 11-10-1944 20 jaar
18. Frans Delissen 11-10-1944 22 jaar
19. Piet Delissen 11-10-1944 17 jaar
20. Cees van Loon 28-12-1944 35 jaar
21. Jack Groenen 05-04-1945 31 jaar
SJEF LAVRIJSEN
Hij woonde in de Denestraat. Sjef raakte als dienstplichtig soldaat op 10 mei 1940 gewond door artilleriebeschieting bij St. Agatha aan de Maas. Ondanks zijn verwondingen werd hij toch als krijgsgevangene op transport gesteld naar Neu Brandenburg in Duitsland. Daar liep hij TBC op. Hij mocht terug naar huis waar hij korte tijd later op 14 juli 1940 op 36-jarige leeftijd is overleden.
ISABELLA HUIJBREGTS – BEL
Op zondag 6 december 1942 verbleef zij in het ziekenhuis in Eindhoven. Tijdens het Sinterklaasbombardement op de Philipsfabrieken in Eindhoven, werd een fors deel van de binnenstad verwoest, waarbij ook het ziekenhuis zwaar werd getroffen. Er vielen meer dan 150 doden, waaronder Ies Huijbregts- Bel. Zij werd 48 jaar. De oudste zoon Piet was met de fiets onderweg van Reusel naar Eindhoven om zijn moeder te bezoeken, maar moest in Duizel schuilen vanwege het bombardement.
JEF PETERS
Door de Arbeitseinsatz werd hij te werk gesteld in Duitsland. Jef werd besmet met tyfus en hij werd opgenomen in de ziekenboeg. De ziekte verergerde zodanig dat hij naar huis zou mogen, maar op 20 november 1943 overleed hij op 23-jarige leeftijd in Oberndorf. Zijn ouders, die hem op gingen halen, wisten bij aankomst niet dat hij overleden was. Ze mochten hem niet meer zien, maar waren wel op zijn begrafenis in Duitsland.
Bijna een jaar later, het is vrijdag 22 september 1944. Eindhoven is op 18 september al bevrijd, Eersel op 19 september en Bladel zal de volgende dag op 23 september worden bevrijd. Maar Reusel zal – voor het zover is – nog een zware tol moeten betalen. De slag om Reusel gaat nu pas echt beginnen.
TOON VAN DEN BORNE
Veel ouderen in Reusel herinneren zich ongetwijfeld nog de enorme knal op vrijdag 22 september 1944 rond 5 uur in de middag. Het gebeurde voor de pastorie in de Kerkstraat in Reusel. Toon werd door de Duitsers gevorderd om met paard en kar kisten met landmijnen te verplaatsen. In de Kerkstraat tegenover de pastorie schoof een kist met mijnen van de kar en ontplofte. Daarop volgde een mega-explosie. Van de kar en zijn berijders – Toon werd vergezeld door een Duitse soldaat - werd bijna niets terug gevonden. Tot in de verre omtrek van de onheilsplek waren alle ruiten vernield en de enorme luchtdruk zorgde voor een hevige ravage. Toon werd 36 jaar en liet 5 kleine kinderen achter. Voor hem is er nooit een graf geweest. In 2009 werd in Hooge Mierde een straat naar hem vernoemd.
Op dezelfde dag, vrijdag 22 september.
SIMON LAVRIJSEN
De opslagplaats van landmijnen bevond zich achter de boerderij van de familie Lavrijsen. Daar had Toon van den Borne zojuist zijn kar vol geladen met mijnen. De 12-jarige Simon overleed op het moment dat de kar van Toon van den Borne in de lucht vloog. Het ouderlijk huis stond aan de overkant van de pastorie in de Kerkstraat. Simon kwam juist op de trap van boven naar beneden en werd door de enorme luchtdruk in de kelder geslingerd, wat hem zijn leven kostte. Zijn broer heeft hem daar uitgehaald en ook de kist gemaakt waarin hij begraven is. Zusje Nelly was door vader net voor de explosie uit de wieg gehaald en wonder boven wonder mankeerden zij niets. De boerderij is bij de explosie geheel afgebrand.
Nog steeds dezelfde dag, vrijdag 22 september 1944.
LYDIE EN ANNEKE SCHUIT
Lydie - 10 jaar - en Anneke - 2 jaar - zijn overleden ten gevolge van een granaatinslag nabij hun ouderlijke woning in de Wilhelminalaan op 22 september 1944. Bij die aanval waren ook de beide broers Frans en Jan in de woning, maar zij hebben de aanval overleefd. Moeder raakte echter zwaargewond en is met behulp van omwonenden naar het ziekenhuis in Tilburg vervoerd om verpleegd te worden. Zij heeft het overleefd. Lydie en Anneke zijn begraven op het kerkhof van de Protestante Gemeente in Bladel.
2 dagen later, het is zondag 24 september.
WIM VAN LIMPT
De familie van Limpt woonde in de Kattenbos. De kelder van hun boerderij gebruikten zij als schuilkelder. Tegenover de boerderij waren de Kattebosse bergen, waar dorpelingen schuilkelders maakten en hier schuilden zo’n 200 tot 250 dorpelingen. Zondagmiddag 24 september zaten allen in de kelder. Wim en Lies gaan de kelder uit en op dat moment volgde de inslag van een verdwaalde granaat. Ze raken daarbij gewond. Wim wordt overgebracht naar de Duitse Rode Kruispost bij de familie van Hoof in Hooge Mierde. Hier bezwijkt hij aan zijn verwondingen. Hij is dan pas 8 jaar oud.
Weer een dag later, maandag 25 september.
TINUS HENDRIKX
Hij stond samen met zijn nicht Sjoke en haar man Lowieke Tops voor hun huis in de Zeegstraat toen er een granaat ontplofte. De granaatscherven raakten hem. Sjoke snelde naar hem toe om te zien hoe het met hem ging. Hij bleek zwaargewond en na een kwartier is hij overleden. Martinus werd 67 jaar. Hij was vrijgezel en bij zijn nicht in de kost. De familie noemde hem Tinus-oom.
En weer een dag later, dinsdag 26 september.
PIET VOSTERS
Zijn ouders hadden een smederij en een winkel in huishoudelijke artikelen en fietsen in de Lensheuvel. Piet is op 26 september 1944 op 13-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van een blindedarmontsteking, omdat vervoer naar het ziekenhuis door de hevige gevechtshandelingen in de directe omgeving niet mogelijk was; hij moest worden achtergelaten in de schuilkelder tijdens de vlucht naar Postel.
Op dezelfde dag, dinsdag 26 september.
LOUIS JANSEN
Niet alleen in Reusel, maar ook in Hulsel ging het er korte tijd fel aan toe. Engelse vliegtuigen hadden het voorzien op het hoofdkwartier van de Duitsers, maar niet alle projectielen kwamen op de juiste plek terecht. Na een voltreffer vloog de graanmijt bij zijn ouderlijk huis in brand. En op die plaats was de platte wagen verstopt. En die moest er uit. Louis probeerde nog te redden wat er te redden viel. Hij werd waarschijnlijk getroffen door een scherf van een fosforbom en was op slag dood. Hij was 31 jaar.
Wij zijn intussen 2 dagen verder. Het is donderdag 28 september. Vrijwel iedereen in het centrum van Reusel is dan al gevlucht of zit in de schuilkelder. De Engelsen waarschuwen de mensen dat ze moeten evacueren, want Reusel zal gebombardeerd gaan worden. De kelderbewoners vluchten naar Postel en Hooge Mierde.
Dan wordt Reusel in het hart getroffen. Met een paar rake kanonschoten van de Tommies krijgt de kerktoren de genadeslag. De bedoeling was om de Duitsers uit de kerk te verjagen. Met een oorverdovend gekraak en donderend geweld stort de 65 meter hoge torenspits schuin over het dak omlaag en neemt in zijn val een groot stuk van de kerk mee.
Een paar dagen later, het is zaterdag 30 september.
JAN JONKERS
Jan was tuinman bij de zusters in Reusel. Toen hij op 27 september 1944 vanuit het zusterklooster vluchtte voor de Duitsers werd hij neergeschoten. Zwaargewond werd hij overgebracht naar het ziekenhuis in Eindhoven waar hij een paar dagen later op 30 september op 23-jarige leeftijd is overleden.
En op dezelfde dag, zaterdag 30 september.
MARIA VAN DER HEIJDEN
Na verwonding door granaatscherven werd ze overgebracht naar het klooster in Lage Mierde, waar ze is overleden. Ze werd 76 jaar.
Twee dagen later. Het is maandag 2 oktober en de komende nacht zullen de Duitsers richting Tilburg op de vlucht slaan en dat betekent dat Reusel eindelijk is bevrijd.
CHRIST DIRKX
In de namiddag begon het schieten opnieuw. Op weg naar de schuilkelder die zich zo’n 50 meter achter de woning in den Hoek bevond, werd de 20-jarige Christ getroffen door een granaatscherf. “Ze hebben me”, zo verzuchtte hij. Bij de schuilkelder aangekomen viel hij voorover en stierf kort daarna aan zijn verwondingen. Twee broers werden licht gewond en werden in de verbandpost in Hooge Mierde behandeld. “Toen we thuiskwamen gaven sommige ingekwartierde Duitsers ons een hand” zo getuigde een van de broers. “Vaarwel” zeiden ze “en diezelfde nacht bleken ze te zijn vertrokken. Daar hadden wij op dat moment geen erg in. Dat interesseerde ons ook niet, wij hadden genoeg aan onze eigen ellende”.
Reusel was dus bevrijd op dinsdag 3 oktober.
CATO BEERENS - VAN EEKERT
Op “Bevrijdingsdag” 3 oktober 1944 vond er in Lage Mierde een ingrijpende gebeurtenis plaats. In de vroege morgen werd het dorp vanuit Netersel met artillerievuur bestookt. Op dat moment bevonden de gezinnen van Driek en broer Thomas Beerens zich in een schuilkelder achter de boerderij. Een granaat viel op de kwetsbaarste plek; namelijk op de ingang. De gevolgen waren zeer tragisch: Cato werd levensgevaarlijk gewond en overleed korte tijd later. Ze werd 34 jaar.
De bevrijding was dan wel een feit, maar dat betekende niet dat er geen doden meer te betreuren waren. Met name de vele verborgen landmijnen zorgden voor nog meer ellende en slachtoffers.
Reusel is amper een week bevrijd. Het is maandag 9 oktober.
JAN LAVRIJSEN
De bijna 7-jarige Jan en zijn oudere broer Wil zijn op 4 oktober 1944 met paard en wagen vanaf het ouderlijk huis aan den Buspad vertrokken om maïs te gaan plukken en op te halen. Ze waren nog maar korte tijd weg toen op het veld een landmijn ontplofte. Dat gebeurde in de buurt bij de kruising Provincialeweg en Denestraat. De gevolgen waren verschrikkelijk. Wil raakte beide onderbenen kwijt, maar overleefde het. Jan was zwaar gewond en overleed ter plaatse in het bijzijn van zijn vader en zijn oudste zus Nel. Ze waren gealarmeerd door de harde knal, die door de ontploffing werd veroorzaakt.
De volgende dag dinsdag 10 oktober valt het volgende slachtoffer te betreuren.
JAN LEGIUS
Jan moest voor de Arbeitseinsatz naar Duitsland. Hij is toen elders ondergedoken tot vlak voor de bevrijding. De familie is tijdens de slag om Reusel gevlucht naar de Lagemierdsedijk. Kort daarna kwam de bevrijding. Thuisgekomen in de Denestraat zag men de schade aan het huis. Jan had het er goed afgebracht tijdens zijn onderduiktijd. Hij was pas weer enkele weken thuis. Tijdens de herstelwerkzaamheden van het woonhuis is Jan met een kruiwagen met stenen op een mijn gereden, een zware explosie volgde. Jan is met een Rode Kruis auto naar het ziekenhuis in Eindhoven gebracht waar hij op 11 oktober is overleden. Hij werd 20 jaar oud.
Een dag later – woensdag 11 oktober - is het weer raak.
PIET EN FRANS DELISSEN
Ook Piet en Frans Delissen waren bij hun woning in de Wilhelminalaan puin aan het ruimen toen zij op een Duitse landmijn staken. Piet werd boven tegen de woning van de buren geslingerd. Frans lag onder in de krater. Ze werden daarbij beiden gedood. Het gebeurde op 11 oktober. Piet was 17 en Frans was 22 jaar oud.
We naderen het einde van 1944. Reusel is dan wel bevrijd, maar de bevrijding van Nederland laat nog op zich wachten.
CEES VAN LOON
Cees had als militair een longontsteking opgelopen. Later is dit TBC geworden. Hij lag in Den Haag in het hospitaal. Daar werd gewaarschuwd: ”Ga naar huis nu het nog kan. Straks kun je niet meer reizen naar het zuiden”. Dus naar huis in de Rouwenbogt in Reusel. Buitenlucht en zonlicht waren erg belangrijk. Omdat Cees niet de voorzieningen had, die nodig waren, werd hij weer ziek en 28 december 1944 is hij op 35-jarige leeftijd overleden aan zijn ziekte.
Het laatste oorlogsslachtoffer is te betreuren enkele weken voor de bevrijding van ons land op 5 mei 1945.
JACK GROENEN
Jack woonde met zijn vrouw Joke in de Schoolstraat, waar de 2 kinderen Frans en Bertie werden geboren. Zij hebben hun vader eigenlijk niet gekend, want in mei 1943 werd hij te werk gesteld bij de Arbeitseinsatz en kwam hij uiteindelijk in Bremen terecht als dwangarbeider. De beide kinderen waren op dat moment 2 en 1 jaar oud. Enkele weken voor de Duitse capitulatie op 6 april 1945 stierf hij op 31-jarige leeftijd ten gevolge van ontberingen en martelingen. Na jarenlang zoeken vond zoon Frans in 1961 tijdens zijn diensttijd in Duitsland eindelijk het graf van zijn vader.
We blijven deze burgerslachtoffers gedenken opdat wij niet vergeten. Niet vergeten dat veiligheid en vrede geen vanzelfsprekendheden zijn.