Boerderijbranden 't Heike
ACTIVITEITEN
Boerderijbranden 't Heike
Tot half september 1944 leek de oorlog in Reusel relatief rustig te verlopen, zonder militair geweld. Nadat de Duitse inval vrijdag 10 mei 1940 was begonnen bleek al snel dat er geen kruid was gewassen tegen het enorme leger dat vanaf dat moment Nederland overrompelde en ging bezetten. Op tal van plaatsen in Nederland zijn parachutisten geland en geen dag is vliegtuiggeronk uit de lucht. De nacht van vrijdag op zaterdag verloopt hier tamelijk rustig. In Arendonk is de brug al opgeblazen. Zondag 12 mei 1940 trekken de eerste Duitse militairen Reusel binnen. Na de een mislukte aanval richting België, besluiten ze om terug te trekken met de bedoeling ’s anderendaags opnieuw te proberen. wat resulteert in een overwinning. Het merendeel van de Duitse troepen verlaat het dorp richting Antwerpen en zo wordt het wat rustiger. Nadat België op 29 mei 1940 capituleert, verdwijnen de Duitse troepen nagenoeg volledig .
Duitse inval 1940 met droppingsplaatsen van parachutisten
Maar dan... september 1944, laat de oorlog weer duidelijk zijn gezicht zien aan de Reuselse bevolking. Massale terugtocht van Duitse troepen brengt onrust onder de bevolking en er worden schuilkelders gebouwd. 22 september beginnen de Duitsers werk te maken van de verdediging van Reusel. In en om het dorp worden kanonnen opgesteld en worden landmijnen gelegd. Op verscheidene plaatsen worden barricaden opgericht. De Engelsen slagen 24 september erin met hun tanks door te dringen tot de eerste huizen van het Heike. Reuselse mannen worden door Duitsers gedwongen op de Heikant stellingen te bouwen. Bij de gevechten worden in de buurt van de Sleutelstraat, Heike en Lensheuvel verschillende boerderijen in brand geschoten. Duitse soldaten steken bewust boerderijen in brand om een rookgordijn op te trekken, om het zicht voor de bevrijders te belemmeren. Bewoners slaan op de vlucht terwijl sommigen in hun schuilkelders een heenkomen zoeken. Bommen, kogels en granaten vliegen over en weer, de slag om Reusel is begonnen. Op 28 september wordt de 65 meter hoge torenspits van de Reuselse kerk getroffen door Engels kanonvuur. Tot deze voltreffer wordt de toren door de Duitsers als uitkijkpost gebruikt. In de nacht van 2 op 3 oktober 1944 wordt Reusel door de Duitse troepen verlaten en vertrekken ze in noordelijke richting.
Barricade in de Lensheuvel
De gevechten in en rondom het centrum van Reusel uitten zich in een felle en wrede strijd en er werd gestreden om elk huis. Vooral de kerk was een speerpunt in die strijd en het centrum leek één brandende vuurzee. We spreken 27 september 1944 als Duitse Fallschirmjäger en Welch Fusiliers tot in de kerk elkaar met machinegeweervuur bestreden. Er werd besloten zich terug te trekken en een tegenaanval te beramen, welke plaatsvond op 28 september. Om de riante observatiepost van de Duitsers te slechten moest de torenspits ontzet worden. Met luchtsteun vanaf vliegveld Deurne bij Antwerpen werd met vliegtuigen van het type Hawker Typhoon MK-1 B de aanval uitgevoerd. Door deze luchtsteun lukte het de artillerie uiteindelijk om vanuit zuidelijke positie met een kanon van het type Howitzer 7,2 inch, de torenspits te doen vallen. Een batterij van deze kanonnen stond opgesteld nabij het “Reusels Kötje”.
Een batterij Britse kanonnen van het type 7.2 inch Howitzer; met soortgelijk kanonnen - met een bereik van meer dan 16 km - werd de Reuselse kerktorenspits verwoest
Helaas bleek het effect van korte duur en was Reusel-centrum op zaterdag 30 september na 5 dagen vechten opnieuw in Duitse handen gevallen. Beide partijen vervloekten het landschap rondom het dorp met veel kreupelhout, verspreid in open heideveld. Er was geen duidelijke frontlijn, waar elk voordeel ook een nadeel betekende. De strijd om een relatief klein dorpje bleek voor bezetters, bevrijders en inwoners diepe wonden te hebben geslagen. Van menige boerderij die was gebouwd door keihard werkende boerenfamilies was niet meer over dan een zwartgeblakerd ineengezakte ruïne. Ook de zuidkant van Reusel bleek zwaar gehavend uit de strijd te zijn gekomen, hoewel het dorpscentrum in de na-oorlogsverhalen telkens de aandacht naar zich toetrok. Met steun voor de wederopbouw en keihard werkende boerenfamilies is na 1944 een prachtig stuk Reusel herrezen, dat destijds in de vuurlinie lag.
Kaartje met een overzicht van de boerderijbranden; de markeringen situeren enkele boerderijen aan ‘t Heike, de Voorste Heikant en de Sleutelstraat welke in september 1944 door brand werden verwoest
Hieronder een chronologisch overzicht van de gebeurtenissen in en rondom het buurtschap ’t Heike.
Vrijdag 22 september.
's Morgens komt een groep Duitsers vanuit Postel via ’t Heike en de Lensheuvel Reusel binnen. Zij sjouwen hun materieel mee in kinderwagens en op handkarretjes. Om het transport wat te verlichten, vorderen deze Duitsers verscheidene Reuselse paarden (met bijbehorende wagens uiteraard). Soms moet de eigenaar van het paard mee als voerman.
's Nachts worden de bewoners van ‘t Heike en omgeving door de Duitsers gesommeerd om hals over kop hun “hebben en houwen” te verlaten. Velen vluchten naar Hooge Mierde.
Zondag 24 september.
Terwijl veel Reuselnaren in de kapel van de fraters of in de kelders bij de zusters de mis bijwonen, begint de aanval op Reusel. De Engelsen slagen erin met hun tanks door te dringen tot de eerste huizen van het Heike. De Duitsers dwingen een aantal Reuselse mannen voor hen op de Heikant stellingen te bouwen. Bij de gevechten die ongeveer een uur duren worden in de buurt van de Voorste Heikant, Sleutelstraat en in de Lensheuvel verschillende boerderijen in brand geschoten. Door vuur en rook worden de bevrijders vertraagd in hun oprukkende beweging richting het centrum van Reusel.
Woensdag 27 september.
Jan Moeskops – op de vlucht naar Postel – schrijft hier later over:
Op ’t Heike zag ik bij Sjef van Gompel een koe en brokstukken op het dak van het huis liggen, die koe had op een landmijn getrapt. En in ’t Heike, de Sleutelstraat en de Voorste Heikant, zagen we afgebrande boerderijen die nog nasmeulden en overal hing een brandlucht.
Graanmaalderij van Hoppe in de Lensheuvel